Przejdź do głównej treści Przejdź do wyszukiwarki
Szkoła Podstawowa im. Mikołaja Kopernika w Piaskach

Historia naszej szkoły do 1972 roku

HISTORIA SZKOŁY DO 1972 roku

 

 

            Aby poznać historię szkoły, należy zapoznać się z historią Piask. Piaski leżą 24 km    na południowy-wschód od Lublina nad rzeką Giełczew i Sierotką, dopływem Wieprza, na skrzyżowaniu dróg z Lublina do Krasnegostawu i Chełma.

            Osada Piaski pierwotnie pod nazwą Giełczew występowała w początkach XIV wieku jako siedziba parafii.

            W XV wieku Piaski były wsią zwaną Pogorzały Staw. Odziedziczył je w 1420 r. Jakub Dłuto, dziedzic przyległych wsi: Giełczew, Częstoborowice, Wierzchowiska, Rybczewice, Kozice, Bystrzejowice, Wola, Suchodoły i Brzezice.

            Nadanie praw miejskich nastąpiło w pierwszej połowie XV wieku, a z pewnością przed 1470 rokiem.

            W 1531 roku Piaski były w posiadaniu Pawła Troszczka i Mikołaja Storoszeckiego, którzy tu wznieśli murowany kościół.

            Około roku 1470 Piski dziedziczy Jan Orzechowski podkomorzy chełmski, który założył tu zbór ariański, gdzie pełnili obowiązki sławni kaznodzieje: Vitrellinus Marcin Krowicki, Wiszowaty i Lubieniecki. Marcin Krowiecki pierwszy rozpoczął dysputy z katolikami w języku polskim.

            Po śmierci Jana Orzechowskiego Piaski dziedziczy jego syn Stanisław, a następnie ród Suchodolskich wyznających arianizm, jeden z nich – Adam przyjmuje kalwinizm.

            W 1783 roku dziedzic Piask Teodor Suchodolski zaczął budować kościół kalwiński, który został ukończony w 1785 roku. Nabożeństwa odprawiały się aż do 1840 roku.

            W drugiej połowie XIX wieku ukaz carski pozbawił Piaski praw miejskich za udział mieszczan w powstaniu styczniowym w 1863 roku.

            Rosnący ruch rewolucyjny w latach 1905 – 1907 na naszych ziemiach obejmował również wszystkie folwarki gminy Piaski, w których uczestnicy oprócz haseł narodowo – wyzwoleńczych wysuwają żądania polskich szkół z ojczystym językiem polskim.

 

            Z kronik i dawnych zapisów wynika, że w Piaskach w 1452 roku prowadzona była szkółka parafialna utrzymywana przez kościół katolicki. W 1620 roku Stanisław Orzechowski podarował plac z domem przeznaczony pod budynek szkoły. W wykazie szkół elementarnych w województwie lubelskim z 24 lutego i 10 września 1834 r. nie ma informacji o istnieniu w Piaskach szkoły. 17 listopada 1835 roku Komisja Wojewódzka podaje informację o powtórnym zorganizowaniu szkoły w Piaskach. Według akt metrykalnych parafii piaseckiej nauczycielem szkoły elementarnej w Piaskach w 1849 r. jest p. Aleksander Kulczycki.

            W 1851 roku wydano dekret zwalniający mieszkańców z posyłania dzieci do szkół elementarnych i uiszczania składki szkolnej. Zlikwidowana została szkoła w Piaskach.         W 1859 roku w powiecie lubelskim istniały cztery szkoły wiejskie, do których uczęszczało 174 uczniów.

           

            W 1905 roku powstało Koło Polskiej Macierzy Szkolnej w Piaskach. Organizacją pierwszej szkółki parafialnej w początkach XX wieku (1905 rok) zajęła się młoda nauczycielka p. Janina Marczewska – córka organisty, która po ukończeniu Wyższego Seminarium Nauczycielskiego w Warszawie przybywa do Piask i rozpoczyna naukę dzieci w budynku parafialnym. W 1905 roku nauczycielem szkoły rządowej w Piaskach był także p. Jerzy Władysław Mikielanis. W 1910 roku działa Szkoła Ludowa w Piaskach, gdzie pracuje p. Janina Marczewska. Wkrótce kadra szkoły w Piaskach powiększyła się jeszcze o dwóch nauczycieli tj. o p. Florentego Kotlińskiego (który w 1920 r. zostaje mężem p. Janiny Marczewskiej) i o p. Gebela, a po jego odejściu o p. Emilię Wędrowską. Kierownikiem szkoły była p. Janina Kotlińska-Marczewska. Gdy szkoła stała się zbyt mała, przeniesiono ją do różnych lokali wynajmowanych od piaseckich mieszczan, a część klas przeniesiono do tzw. „Górnej Karczmy” (dawnego zajazdu), która znajdowała się w miejscu obecnej Okręgowej Spółdzielni Mleczarskiej. Nauczyciele i dzieci biegali z klasy do klasy, z domu do domu na przestrzeni około 2 km. Następnie do Piask przybyły trzy siostry nauczycielki – panie Jacorzyńskie, jedna z nich p. Klaudia, pracowała w Piaskach aż do 1965 roku, kiedy odeszła na emeryturę.

            W 1914 powstaje ochronka w Piaskach, prowadzona w latach 1923 – 1956 przez p. Julię Samborską dyplomowaną przedszkolankę.

            W 1922 roku p. Janina Kotlińska przekazała kierownictwo szkoły mężowi p. Florentemu Kotlińskiemu, a sama pozostała na stanowisku nauczycielki. Od samego początku sprawowania tego stanowiska oprócz pracy dydaktycznej prowadził on działalność kulturalno – oświatową. Założył amatorski zespół teatralny, który wystawiał spektakle dla społeczeństwa. Z jego inicjatywy powstała orkiestra kameralna i chór mieszany, którego dyrygentem był młody nauczyciel p. Ludwik Kucharuk, a następnie p. Robert Missol. Pan Kotliński uczył języka rosyjskiego, niemieckiego, a później esperanto, prowadząc korespondencję w tym języku z nauczycielami z całego świata. Posiadał też kolekcję elementarzy z różnych krajów, która zaginęła z całą biblioteką i innymi zbiorami w 1939 roku. Był on również jednym z założycieli Ochotniczej Straży Pożarnej w Piaskach w 1926 roku. Uczestniczył też w zakładaniu zapomogowo - pożyczkowej „Kasy Stefczyka” w Piaskach. Po upadku spółki akcyjnej tzw. „Syndykatu” był jednym z założycieli Spółdzielni Rolniczej i jej pierwszym prezesem. Największe zainteresowania przejawiał jednak w zbieraniu i zabezpieczaniu pamiątek z przeszłości Piask. W tych poczynaniach pomagała mu młodzież i nauczyciele, zgrupowali się w 1923 roku w Kole Krajoznawczym. Za sprawą p. Kotlińskiego utworzono w Piaskach bibliotekę publiczną, której księgozbiór pochodził ze zbiorów lekarza Warzańskiego, Matyaszewskiego, Kisielnickich, Rzewuskich, Ramułtów i Scipionów.

            Tak szeroka działalność szkoły w środowisku powiększała liczbę uczniów i nauczycieli. W 1931 roku kierownik szkoły p. Kotliński czyni starania u władz gminy          o budowę szkoły. Istniały już wówczas dwie szkoły podstawowe, do których uczęszczało 1200 i 600 uczniów. Kierownikiem drugiej szkoły był p. Bolesław Cichulski. Do 1934/35 roku, kiedy wybudowano szkołę, placówki te mieściły się w kwaterach prywatnych tj. u p. Jaroszów, w „Syndykacie”, u p. Kotlińskich, u p. Motylewskich i p. Pituchy. W szkole nr 1 uczyli następujący nauczyciele: p. Florentyn Kotliński, p. Janina Kotlińska, p. Maria Drylska, p. Jerzy Drylski, p. Rusiński, p. Wacław Majchert, p. Robert Missol, p. Janina Szeliska,        p. Ignacy Misztal, p. Ludwik Kucharuk. W szkole nr 2 pracowali: p. Bolesław Cichulski,      p. Jadwiga Cichulska, p. Konstanty Łaniak, p. Maria Kurtiak, p. Klaudia Kozak, p. Kazimiera Tracz, p. Irena Pawłowska, p. Danuta Majchert.

            Po wybuchu II wojny światowej w 1939 roku, nauka znów przeniesiona została do prywatnych domów. Budynek szkoły został przez Niemców zamieniony najpierw             w szpital,  a potem w siedzibę garnizonu SS i Wermachtu. Nauczyciele od początku działań wojennych organizują lub są członkami ruchu oporu w osadzie i gminie. W 1941 roku dochodzi w Piaskach do aresztowań. W Lublinie i Oświęcimiu giną wraz z innymi mieszkańcami gminy (około 200 osób) nauczyciele: p. Florentyn Kotliński, p. Bolesław Cichulski, p. Konstanty Łaniak, a w lipcu 1944 roku w partyzantce p. Jerzy Drylski. Podczas lat okupacji, tak jak w całej Polsce, na terenie Piask i okolic odbywa się tajne nauczanie w domach prywatnych. Prowadzą je: p. Jadwiga Cichulska, p. Janina Kotlińska, p. Bogda Kotlińska, p. Maria Drylska, p. Maria Kurtiak, p. Klaudia Kozak, p. Marszałek-Mizerska..

            Po wojnie przystąpiono do organizowania szkoły w Piaskach. Zajęły się tym p. Janina Kotlińska i p. Jadwiga Cichulska. Pani Kotlińska objęła kierownictwo. Budynek był zdewastowany, klasy zamieniono w magazyn zbożowy i siedzibę oddziału Wermachtu. W latach 1941 – 1973 w szkole jako woźny pracuje p. Aleksander Fijałkowski. W 1950 roku kierownictwo szkoły obejmuje p. Jadwiga Cichulska, a w 1955 roku umiera p. Janina Kotlińska. Po wojnie pracują tu następujący nauczyciele: p. J. Kotlińska, p. J. Cichulska,       p. Maria Drylska, p. Kazimiera Tracz, p. Klaudia Kozak, p. Maria Kurtiak, p. Stanisław Czarnacki, p. Ignacy Misztal, p. Jan Malicki (od 1948 r.), p. Ludwik Kucharuk, p. Bronisława Zielińska-Krupińska, p. Mamert Zacharski, p. Bogdan Szydłowski, p. Anna Łysakowska-Świetlicka, p. Lucjan Świetlicki.

            W 1953 roku utworzono w budynku tej szkoły Liceum Pedagogiczne, a w 1955 r. powstaje Szkoła Ćwiczeń, której kierownictwo powierzono p. Janowi Malickiemu. W szkole tej pracują: p. M. Kurtiak, p. B. Krupińska, p. A. Świetlicka, p. L. Świetlicki, p. Alina Kotlińska, p. Zofia Szapiel, p. Melania Zawadzka, p. Edward Łahoda, który po roku przejmuje kierownictwo Szkoły Podstawowej od p. J. Cichulskiej. Ten wielce zasłużony nauczyciel i kierownik szkoły prowadzi ją aż do swej tragicznej śmierci w 1966 roku. Dyrektorem Liceum Pedagogicznego zostaje p. Jadwiga Cichulska, następnie p. Nikodem Szapiel. W liceum tym wykształcenie otrzymało około 1000 nauczycieli, którzy okazali się dobrze przygotowaną kadrą pedagogiczną i  zasilili szkolnictwo lubelskie skutecznie oddziaływując na środowisko Piask. Liceum Pedagogiczne istniało do 1970 roku.

            Szkołą Ćwiczeń kieruje p. Jan Malicki, a po jego przejściu na emeryturę w 1969 roku kierownictwo Szkoły Podstawowej nr 2 (dawna Ćwiczeniówka) obejmuje p. Maria Chobotow. Pracują tu nauczyciele: p. M. Chobotow, p. Alicja Ładosz-Czajkowska, p. Alina Jaworowska, p. Wiesława Klimek, p. Anna Świetlicka, p. Maria Goławska, p. Barbara Szkudzińska, p. Krystyna Dudek, p. Krystyna Świetlicka-Kaucha.

            Kierownikiem Szkoły Podstawowej nr 1 był p. Ryszard Janiuk, a od 1968 roku  p. Lucjan Świetlicki. W szkole tej pracowali następujący nauczyciele: p. Maria Janiuk,          p. Ryszard Janiuk, p. Małgorzata Pastusiak, p. Halina Czekaj, p. Anna Latało, p. Janina Burdzanowska, p. Anna Golewska-Brodzińska, p. Anna Ziarkiewicz, p. Jadwiga Teterycz,    p. Helena Zawiślak, p. Danuta Wilczyńska, p. Wiesława Bieniek, p. Eliza Kunc, p. Urszula Banach, p. Zofia Fila, p. Zofia Jarznicka, p. Danuta Pietrzyk, p. Melania Zawadzka, p. Maria Bieniek, p. Halina Śmiałowska-Dębała, p. Krystyna Stadnik.

            W latach 1970 – 1972 zdecydowano o budowie nowego budynku szkolnego, który oddano do użytku  2 listopada 1972 roku.

 

                      

Biuletyn Informacji Publicznej